Czym się różnią pliki RAW od JPEG
Z pewnością nie raz słyszałeś, że zdjęcia należy koniecznie robić w RAW. Czy aby na pewno zawsze tak właśnie jest? Czym się różnią pliki RAW od JPEG, jakie mają zalety, a jakie wady? Postaram się rozprawić z mitami o plikach RAW.
RAW czy JPEG? JPEG czy RAW? Jeżeli zapytasz osobę zajmującą się fotografią „na poważnie”, czy zapisywać pliki w formacie JPEG czy RAW, z pewnością usłyszysz odpowiedź, że RAW jest najlepszy. Cóż to jest, ten cały RAW?
Co to jest plik RAW
W tłumaczeniu z języka angielskiego, RAW oznacza po prostu „surowy”. To dlatego w fotograficznym slangu można się spotkać z określeniem „surówka”. Oznacza ono zdjęcia prosto z aparatu, bez żadnej ingerencji w obróbkę.
Plik RAW jest jakby cyfrowym odpowiednikiem niewywołanego filmu fotograficznego, czyli negatywu. Plik JPEG można natomiast porównać do odbitki na papierze fotograficznym.
Format RAW przechowuje bardzo dużo informacji o zdjęciu i jego parametrach, o wiele więcej, niż plik JPEG. Zachowuje więcej danych o świetle, przejściach tonalnych, balansie bieli itp. Dzięki temu pozwala na dalszą obróbkę zdjęcia, bez straty jakości.
Co robisz z pustą puszką po coli? Ja ją zgniatam, żeby zajmowała mniej miejsca w koszu na śmieci. JPEG to właśnie taka zgnieciona puszka. Wygląda trochę gorzej, ale przynajmniej zajmuje mało miejsca. Inaczej mówiąc, JPEG to plik skompresowany. Ma stosunkowo mały rozmiar i zwykle wystarczającą jakość, ale każda ingerencja w obróbkę powoduje pogorszenie jakości zdjęcia.
Co oznacza wywoływanie RAW
Plik RAW trzeba „wywołać”. Negatyw wywoływało się w ciemni fotograficznej, a RAW wywołuje się w dedykowanych programach do obróbki zdjęć. Wywołanie oznacza poprawienie parametrów zdjęcia (np. korekta ekspozycji, balansu bieli, szczegółów w światłach i cieniach, kontrastu, ostrości, redukcji szumów) zgodnie z zamysłem fotografa i zapisanie zdjęcia w postaci pliku JPEG (lub innego skompresowanego formatu, np. TIFF).
RAW można wywołać za pomocą programu producenta aparatu, zwykle dołączanego do zakupionego aparatu lub wykorzystując programy uniwersalne, obsługujące pliki RAW z różnych modeli aparatów.
Producenci aparatów mają własne standardy formatów plików RAW. Pliki RAW z Canona mają rozszerzenie .cr2, natomiast z Olympusa – .orf. Nikon ma RAWy oznaczone jako .nef, Sony – .arw, a Fuji – .raf. Niestety te formaty nie współpracują ze sobą, stąd programy uniwersalne muszą być gotowe do czytania wszystkich tych rozszerzeń.
Najpopularniejszymi programami uniwersalnymi są Adobe Camera RAW (taka „przystawka” do Photoshopa) oraz Lightroom. Osobiście zaczynałam od wywoływania zdjęć w Adobe Camera RAW, ale odkąd poznałam Lightrooma, korzystam już tylko z niego. Jest świetny! Wadą jest, że obydwa programy są płatne.
Istnieją także darmowe programy do wywoływania plików RAW. Dobrymi opiniami użytkowników cieszy się RawTherapee, ale nie używałam go, więc nie mogę się podzielić własnymi doświadczeniami.
Czym się różnią pliki RAW od JPEG w praktyce
Odpowiadając na pytanie, czym się różnią pliki RAW od JPEG, najlepiej przyjrzeć się zdjęciom i ich szczegółom.
Spójrz na poniższe dwa kadry. Pierwszy z nich to plik RAW, drugi JPEG, obydwa pliki pochodzą prosto z aparatu (Olympus PEN).
Jak widzisz, plik RAW można określić jako „bez wyrazu”. W przeciwieństwie do niego plik JPEG wygląda na tyle satysfakcjonująco, że mogę go wrzucić wprost na swój INSTAGRAM, bez konieczności dodatkowej obróbki. Wszystko dlatego, że zdjęcie wykonałam przy dobrym świetle oraz właściwie ustawionych parametrach ekspozycji, stąd kadr nie wymaga znaczących poprawek w tym zakresie. Zaoszczędziłam mnóstwo pracy przy wywoływaniu RAW.
Inaczej rzecz miała się w przypadku zdjęcia dziewczyny z rowerem.
Zdjęcie wykonywałam pod słońce, a zależało mi na zachowaniu szczegółów w światłach, czyli przede wszystkim w kropelkach wody z fontanny i niebie. Pomiar światła nastawiony na szczegóły w światłach spowodował jednak niedoświetlenie cieni – postać dziewczyny, ławka i rower są zbyt ciemne, wręcz czarne. Informacje o zdjęciu zachowane w pliku RAW pozwoliły mi na odzyskanie szczegółów w ciemnych częściach zdjęcia.
Zalety plików RAW
- zawierają więcej informacji, dlatego lepiej nadają się do późniejszej obróbki
- pozwalają na znaczną korektę pierwotnych ustawień wielu parametrów, w szczególności balansu bieli, ekspozycji, kontrastu, nasycenia
- dopuszczają bezproblemowe usuwanie szumów oraz wyostrzenia
- umożliwiają odzyskanie szczegółów z przepalonych fragmentów kadru
- po obróbce zdjęcia są nadal dobrej jakości
- obróbka jest bezstratna, to znaczy, że w każdej chwili możesz wrócić do pierwotnych ustawień zdjęcia
- dają możliwość wielokrotnego wywoływania tego samego zdjęcia z różnymi ustawieniami parametrów i tworzenia „pseudo HDR”
Jak widzisz, zalety plików RAW ujawniają się przy dość znacznej obróbce zdjęć. Pliki JPEG również pozwalają na pewien zakres obróbki, jednak nie w tak szerokim zakresie. Każda ingerencja w plik JPEG wiąże się z pogorszeniem jakości zdjęcia. Dzieje się tak nie tylko dlatego, że pliki JPEG zawierają dużo mniej informacji o zdjęciu. Ale także dlatego, iż każda zmiana położenia suwaka w tę i z powrotem to w przypadku pliku RAW powrót do wyjściowej wartości, a w przypadku pliku JPEG oznacza zsumowanie dwóch korekt, z których każda powoduje pogorszenie jakości zdjęcia.
Wady plików RAW
- ogromny rozmiar, powodujący błyskawiczne zapełnianie się kart pamięci w aparacie oraz dysku komputera
- surowe pliki wyglądają dużo brzydziej niż z JPEG z aparatu: są szarawe, mało kontrastowe, nieostre
- większość przeglądarek zdjęć nie czyta plików RAW, więc nie możesz podejrzeć zdjęcia bezpośrednio z dysku komputera
- wymagają wywołania zdjęcia
- potrzebują programu do obróbki graficznej, a te lepsze programy są płatne
Plik JPEG jest już poddany mniejszej lub większej obróbce w aparacie, stąd jego wygląd wyjściowy jest nieporównywalnie lepszy niż surowego RAW. Przechowywanie plików RAW jest bardziej kłopotliwe – zajmują dużo miejsca, spowalniają komputer.
Również nie wszystkie programy czytają pliki RAW. Ja sobie radzę z tym tak, że mam ustawione jednoczesne zapisywanie plików RAW o najwyższej jakości oraz najmniejszych plików JPEG. Zabiera to trochę więcej miejsca na karcie i później na dysku, ale dzięki temu mam możliwość szybkiego podglądu zdjęć bezpośrednio z dysku, bez konieczności uruchamiania programu do obróbki zdjęć.
Jak ustawić format RAW w aparacie
Jak ustawić wybrany format zapisu plików? W menu swojego aparatu musisz odnaleźć opcję wyboru jakości plików. U mnie menu nazywa się Jakość obrazu i daje mi możliwość wyboru jednej z następujących opcji: RAW, JPEG lub JPEG + RAW. Do tego zarówno dla RAW, jak i JPEG, mogę wybrać wielkość pliku (S, M, L itp.). Mogę ustawić więc zapis tylko w RAW albo tylko w JPEG lub też zarówno w RAW, jak i w JPEG. Zakres opcji zależy od modelu aparatu, jaki posiadasz.
Dla kogo RAW, a dla kogo JPEG
Podsumowując, pliki RAW dają większe możliwości obróbki, gdyż zachowują więcej szczegółów o zdjęciu. Ale jednocześnie wymagają więcej pracy nad zdjęciem oraz zajmują więcej miejsca. Ważna jest więc odpowiedź na pytanie, czy potrzebujesz tak wysokiej jakości plików do forsownej obróbki, czy nie jest to czasem strzelanie z armaty do muchy?
Jeżeli na przykład drukujesz zdjęcia do powieszenia na ścianie, jeśli zajmujesz się fotografią studyjną lub produktową i będziesz zdjęcia mocno obrabiał – zapisuj pliki w formacie RAW. Pliki JPEG, szczególnie po intensywnej obróbce, nie będą się nadawały do wydruków w większych rozmiarach.
Jeżeli natomiast publikujesz swoje zdjęcia tylko w internecie, gdyż na przykład jesteś blogerką lub blogerem – porzuć fotografowanie w RAW. Oglądając małej wielkości zdjęcia na ekranie komputera nie zauważysz różnicy. A JPEG prosto z aparatu często posiada zadowalający wygląd i zupełnie nie musisz poświęcać czasu na dodatkową obróbkę. Zwłaszcza, gdy masz opanowane techniczne aspekty fotografii i potrafisz zrobić zdjęcie dobrze naświetlone.
Stosuj więc RAW wtedy, gdy:
- zamierzasz dość mocno obrabiać zdjęcie
- panują niezbyt korzystne warunki oświetleniowe
- będziesz drukować zdjęcie w dużym formacie
Z drugiej strony, nawet jeżeli dziś nie obrabiasz swoich kadrów w programach graficznych, to być może zapragniesz robić to w przyszłości, a wówczas z przyjemnością sięgniesz po materiał wyjściowy nadający się do obróbki.
Wróżenie z fusów, czyli o przyszłości formatu RAW
Już teraz wiesz, czym się różnią pliki RAW od JPEG i możesz świadomie decydować się na właściwy format w zależności od aktualnych potrzeb. Moim zdaniem w przyszłości pliki RAW będą najpopularniejszym, jeśli nie jedynym formatem zdjęć. Już teraz niektóre telefony mają możliwość zapisu zdjęć w formacie RAW i to się będzie rozwijało ze względu na możliwości, które ten format daje.
W kolejnych Poradach dla początkujących pomówimy o zdjęciach high-key.
