Co to jest balans bieli
Czy czasem masz wrażenie, że kolory na Twoich zdjęciach są zupełnie odmienne od tych, które widziałeś w rzeczywistości? Za ich właściwe odwzorowanie odpowiada tzw. balans bieli. Zgodnie z obietnicą, dziś postaram się w prostych słowach wyjaśnić, co to jest balans bieli w fotografii oraz w jaki sposób nad nim zapanować.
Człowiek, a dokładnie rzecz ujmując ludzki mózg przy współudziale oka, potrafi widzieć otaczające przedmioty w tych samych barwach, nieomal niezależnie od tego, jakim światłem są one oświetlone. Jednak w rzeczywistości światło nie jest jednorodne i różne jego rodzaje mają różne zabarwienie. A kolor przedmiotu w dużej mierze zależy od światła, które ten przedmiot oświetla.
Najprościej możemy zaobserwować to zjawisko w złotych godzinach, czyli o poranku i przed zachodem słońca. Wówczas nawet gołym okiem dostrzeżesz, że przedmioty oświetlone światłem poranka lub wieczora mają ciepłą, złocistą lub złocisto-pomarańczową barwę.
W południe światło nie ma żadnego zabarwienia, jest neutralne kolorystycznie. W pochmurny dzień natomiast staje się niebieskie. A im większe jest zachmurzenie i zamglenie, tym światło jest bardziej niebieskie.
Kolor światła określa się jako jego temperaturę barwową, którą mierzy się w Kelvinach. Często na obudowach żarówek podaje się oznaczenia w Kelvinach. Dzięki temu wiesz, czy żarówka będzie emitowała światło zimne, czy też bardziej przyjemne, żółte.
Aparat fotograficzny niestety nie posiada takich możliwości dostosowywania się, jak ludzki mózg. Dlatego często kolory na zdjęciach są zupełnie inne, niż „w ludzkiej” w rzeczywistości. Jak sobie z tym radzić?
Kiedyś, w czasach fotografii analogowej, dostępne były dwa rodzaje filmów – do zdjęć w świetle dziennym oraz do fotografowania w świetle sztucznym. Dzisiejsze aparaty cyfrowe mają wbudowany system do mierzenia oraz korekty temperatury światła, zwany balansem bieli. Stąd zdjęcia poprawnie oddające kolory, czyli w sposób, w jaki te kolory widzi człowiek, można otrzymać po prostu ustawiając odpowiedni balans bieli w aparacie.
Balans bieli w przykładach
Aby zrozumieć, co to jest balans bieli i jak działa w aparacie, spójrz na poniższe przykłady. Przedstawiają one, jak wygląda to samo zdjęcie przy różnych ustawieniach balansu bieli. Kadr przedstawia mojego syna przemierzającego plażę w poszukiwaniu ciekawych tematów fotograficznych 🙂 Został wykonany w naturalnym świetle słonecznym, w okolicach południa.
Aparat bardzo dobrze poradził sobie w przykładowej sytuacji, przy wykorzystaniu automatycznego ustawienia balansu bieli w aparacie. Kolory są poprawnie odwzorowane, może jedynie delikatnie zbyt zimne.
Na plaży, w świetle południowego słońca, powinnam ustawić w aparacie balans bieli w pozycję „światło słoneczne”. Przy ustawieniu „światło słoneczne” scena jest delikatnie ocieplona. Jak sam jednak widzisz, różnica pomiędzy ustawieniem automatycznym a ustawieniem dedykowanym scenie jest w tym konkretnym przypadku bardzo niewielka. W większości przypadków osobiście korzystam więc z pełnej automatyki w zakresie ustawienia balansu bieli. Automat nie sprawdza się jednie w kadrach z mieszanym oświetleniem, tj. gdy jest wiele różnych źródeł światła, posiadających różną temperaturę barwową.
Ustawienie balansu bieli w pozycji „pochmurny dzień” powoduje dodanie do zdjęcia zdecydowanie większej ilości ciepłych tonów. Wszystko to oczywiście po to, aby zrównoważyć niebieski odcień światła w pochmurny bądź zamglony dzień. W naszym przypadku powoduje to jednak zbytnie zażółcenie kadru, gdyż światło na plaży jest wystarczająco ciepłe. Fotografia zaczyna wyglądać niekorzystnie.
Balans bieli w pozycji „miejsce w cieniu” skutkuje kolejnym zwiększeniem ilości koloru żółtego w miejsce niebieskiego. Z drugiej strony, choć kolory są mocno przekłamane, to zdjęcie nabiera klimatu jak ze starych klisz.
Ustawienie balansu bieli na „lampę błyskową” spowodowało delikatne zwiększenie koloru żółtego i znaczne zwiększenie koloru zielonego, w celu zrównoważenia zimnego światła z lampy błyskowej. W naszym przykładzie nie wygląda to korzystnie. Jest zbyt zielono.
Aparat z balansem bieli ustawionym na „światło jarzeniowe”/”światło fluorescencyjne” będzie dodawał do fotografowanej sceny koloru niebieskiego i fioletowego.
I w końcu „światło żarowe” w balansie bieli to więcej niebieskiego i zmniejszenie fioletu. Światło żarówek ma bowiem ciepły, żółty kolor, który aparat próbuje zrównoważyć dodając chłodną, niebieską barwę.
Jak ustawić balans bieli w aparacie
Opcje ustawienia balansu bieli w aparatach są zwykle łatwo dostępne, gdyż w zamierzeniach mają być często wykorzystywane przez fotografa. Z tego powodu umieszczone są „pod ręką”. Poszukaj na obudowie aparatu przycisku z symbolem WB – od White Balance lub w menu opcji Balans bieli. Po wyborze tej funkcji będziesz miał możliwość przełączania się pomiędzy różnymi rodzajami ustawień balansu bieli, oznaczonymi symbolami obrazkowymi lub opisem. Wystarczy wybrać opcję odpowiednią do rodzaju światła w scenie i zatwierdzić wybór przyciskiem.
Zwykle masz możliwość wyboru jednego z kilku dostępnych ustawień:
- auto/AWB: automatyczny balans bieli; aparat stara się automatycznie dobrać parametry tak, aby nadać zdjęciu neutralne kolory
- słońce: ustawienie dedykowane fotografowaniu na zewnątrz, w pełnym słońcu
- domek z cieniem: tego ustawienia używa się podczas fotografowania w miejscach zacienionych
- chmurka: fotografowanie w pochmurny dzień
- żarówka: tego ustawienia używa się, gdy głównym źródłem światła są żarówki domowe
- świetlówka: ustawienia do fotografowania przy świetle świetlówek; czasem niektóre aparaty mogą mieć dodatkowe ustawienia dedykowane różnym rodzajom świetlówek
- błyskawica: fotografowanie z lampą błyskową
Dodatkowo wiele aparatów daje możliwość ustawienia balansu bieli ręcznie, bezpośrednio w Kelvinach. Ta cecha przydaje się głównie w fotografii studyjnej, kiedy można dostosować precyzyjnie ustawienia w Kelvinach w aparacie do oznaczeń na studyjnych lampach.
Balans bieli kreatywnie
Mam nadzieję, że dzięki przedstawionym przykładom wiesz już, co to jest balans bieli oraz jaką opcję balansu bieli wybrać w aparacie, aby otrzymać na zdjęciu naturalne kolory.
Czasem jednak warto oszukać aparat, stosując balans bieli niezgodnie z przeznaczeniem. Na przykład warto odejść od schematów, fotografując zachód słońca. Aby oddać nastrój ciepłego, żółto-pomarańczowego światła, wybierz ustawienie balansu bieli, które dodaje ciepła. Może to być na przykład „światło słoneczne” lub nawet „miejsce w cieniu”.
Ciekawe efekty daje łączenie w jednym kadrze świateł o rożnej barwie. Na przykład możesz sfotografować wnętrze oświetlone żółtym światłem żarówek oraz wpadającym przez okna niebieskim światłem północnego nieba. Najczęstszym wykorzystaniem takiego połączenie jest fotografowanie świateł miasta tuż po zachodzie słońca, gdy już świecą uliczne latarnie i światła w oknach domów, a niebo jest jeszcze niebieskie.
Kolejnym przykładem jest wykorzystanie przy zdjęciach robionych w dzień, na zewnątrz, ustawienia balansu bieli „światło żarowe”. Można stworzyć ciekawe kadry imitujące sceny oświetlone światłem księżyca.
Jak zawsze, eksperymentuj i analizuj otrzymane efekty!
Ponieważ trochę się już uzbierało artykułów o podstawach fotografii i możesz czuć się zagubiony, w kolejnych Poradach dla początkujących podsumuję, jak zrobić dobre zdjęcie w 5 krokach.
Jak zawsze prosto i konkretnie. Korzystam z Twoich wskazówek bardzo często, są bardzo pomocne i pozwalają mi fotografować z pominięciem automatu. Dzięki.
Dziękuję, wspaniale słyszeć, że mogę pomóc 🙂 Życzę dużo radości z fotografowania!