podstawy_fotografii_dla amatorow
|

Jaki obiektyw wybrać cz. II

Jak już sobie powiedzieliśmy w poprzednich Poradach dla początkujących, istnieje wiele rodzajów obiektywów, które przeznaczone są do przeróżnych celów. Każdy obiektyw posiada pewne cechy, które go predysponują do niektórych zadań, a dyskredytują do innych. Dziś opowiem o jednej z najważniejszych cech, a mianowicie o zależności – obiektyw a perspektywa.

Widzenie świata przez obiektyw aparatu fotograficznego jest jak podglądanie go przez dziurkę od klucza. Na fotografii ujmujemy bowiem jedynie pewien wycinek rzeczywistości. I ten wycinek, wbrew pozorom, nie jest dokładnym odzwierciedleniem rzeczywistości wokół nas. Dlaczego tak się dzieje?

Wpływ ogniskowej na kąt widzenia

Wszyscy wiemy, jak wyglądają nożyczki. Oraz jak działają.

blog o fotografii

Nożyczki mają swoją długość oraz kąt rozwarcia. Jak pewnie zauważyłeś, przy różnych kątach rozwarcia długość nożyczek jest różna. Większy kąt to krótsze nożyczki i odwrotnie.

A teraz wyobraź sobie, że nożyczki to nasz obiektyw. Nie wygląda? Nie szkodzi, postaraj się pobudzić wyobraźnię. Przyjmijmy, że długość nożyczek to ogniskowa obiektywu, a kąt rozwarcia nożyczek to kąt widzenia obiektywu.

W obiektywach bowiem zależność między długością ogniskowej a kątem widzenia jest zupełnie podobna do zależności długości nożyczek od kąta rozwarcia. Tylko punktem wyjścia jest ogniskowa obiektywu, a nie kąt widzenia. Kąt widzenia obiektywu jest pochodną jego ogniskowej. Im krótsza ogniskowa obiektywu, tym większy kąt widzenia i odwrotnie, im dłuższa ogniskowa, tym kąt widzenia węższy. Proste?

Tomasz Kulas, www.szerokikadr.pl

Obiektyw a perspektywa

Jak już wiemy z poprzedniego wpisu, obiektywy są oznaczone długością ogniskowej, która jest podawana w milimetrach.


Ze względu na kąt widzenia, zależny od ogniskowej, obiektywy dzielimy na:

  • obiektywy szerokokątne
  • obiektywy standardowe
  • teleobiektywy

Kąt widzenia obiektywu wpływa na to, jaki fragment fotografowanej sceny zostanie ujęty na zdjęciu oraz jak zostanie pokazana perspektywa. Za perspektywę będziemy uważać wzajemne zależności pomiędzy obiektami znajdującymi się w przestrzeni, którą chcemy sfotografować. Ogniskowa obiektywu będzie więc miała wpływ na relacje pomiędzy fotografowanym obiektem a drugim planem. W zależności od wybranego obiektywu, możemy dowolnie zniekształcać widzianą rzeczywistość.

Obiektywy szerokokątne

Zwykle jako szerokokątne uznajemy obiektywy o ogniskowych od 14 mm do 35 mm. Przy stałkach to 14 mm, 21 mm, 24 mm, 28 mm oraz 35 mm. Do obiektywów szerokokątnych zalicza się także obiektywy typu rybie oko, czyli obiektyw o ogniskowej 8 mm, który widzi obraz o kącie 180 stopni. Jest to obiektyw bardzo efekciarski, w praktyce rzadko się go wykorzystuje.


Najważniejsze cechy obiektywów szerokokątnych:

  • obejmują duży fragment sceny (szeroki kąt widzenia)
  • powiększają obiekty znajdujące się blisko obiektywu
  • pomniejszają obiekty znajdujące się daleko od obiektywu
  • odsuwają plany od siebie
  • zaokrąglają linie proste
  • powodują zbieganie się linii równoległych

Obiektywy szerokokątne obejmują zasięgiem najwięcej przestrzeni wokół nas. Stąd są uwielbiane przez fotografów wnętrz, którzy często nie mają możliwości cofnięcia się, gdyż za plecami jest już ściana. Wnętrza sfotografowane obiektywami szerokokątnymi wydają się też większe niż są w rzeczywistości.

Szerokie ujęcie planu wykorzystywane jest także podczas fotografowania postaci wraz z ich otoczeniem, czyli tworzenia tzw. portretów środowiskowych, kiedy oprócz samego człowieka chcemy pokazać także cały kontekst.

Obiektywów szerokokątnych używa się często do fotografowania krajobrazów z przyciągającym uwagę mocnym pierwszym planem, kiedy jednocześnie potrzebna jest duża głębia ostrości do pokazania dalszych planów. Pięknie potrafią także zaakcentować wielkie obszary interesującego nieba.

pierwszy_plan_w_fotografii
Skały na pierwszym planie zdają się być większe, niż te w oddali

Cechą charakterystyczną obiektywów szerokokątnych jest powiększanie przedmiotów znajdujących się najbliżej obiektywu, przy jednoczesnym pomniejszaniu tych oddalonych od obiektywu. Inaczej mówiąc, przedmioty na pierwszym planie sfotografowane obiektywem szerokokątnym będą wyglądały na większe, niż przedmioty o podobnej wielkości ustawione dalej. Ze względu na te cechy obiektywy szerokokątne nie nadają się do fotografowania ludzi z bliska. Wykonując portret takim obiektywem z niewielkiej odległości, nos fotografowanej osoby będzie wydawał się większy niż w rzeczywistości, a oczy dużo mniejsze, co nie będzie wyglądało korzystnie.

Z tej samej przyczyny obiektywów szerokokątnych nie używa się do fotografowania odległych panoram. Powodując zmniejszenie rozmiaru oddalonych obiektów, np. gór czy zabytków, gubią mocne elementy kadru, które gołym okiem widzimy w oddalonym krajobrazie. Przez to zdjęcia stają się jakby płaskie, nieciekawe.

Z powiększaniem obiektów przed obiektywem i pomniejszaniem dalszych wiąże się kolejna cecha, a mianowicie obiektyw szerokokątny powoduje wrażenie wizualnego odsunięcia się planów od siebie. Przedmioty widziane przez obiektyw szerokokątny będą sprawiały wrażenie bardziej oddalonych od siebie, niż ma to miejsce w rzeczywistości.

Kolejną cechą obiektywów szerokokątnych jest zakrzywianie linii, która to cecha skutkuje powstawaniem niekorzystnych zaokrągleń i wybrzuszeń. Szczególnie jest to widoczne w wykonywanych z bliska portretach. Twarz tak sfotografowanej osoby wygląda bowiem niczym ukazana w krzywym zwierciadle.

Obiektywy szerokokątne powodują także wrażenie zbiegania się pionowych linii, położonych równolegle wobec siebie. Jest to cecha, którą można wykorzystać twórczo. Dzięki umiejętnemu poprowadzeniu linii wgłąb kadru, nadasz mu wrażenie głębi, trójwymiarowości.

podstawy_fotografii
Przykład szerszego portretu wykorzystującego zbieżność linii w tle

Obiektywy szerokokątne są idealne do wszelkich zabaw perspektywą. Na pewno wielokrotnie widziałeś Krzywą Wieżę w Pizie „podtrzymywaną” przez turystów, czy człowieka „trzymającego” na wyciągniętej dłoni małego człowieczka. To wszystko osiągnięto dzięki szerokokątnym obiektywom i odpowiedniemu ustawieniu obiektów w fotografowanej scenie.

Szerokie obiektywy po prostu mają pazur.

Obiektywy standardowe

Za standard uważamy obiektywy o ogniskowej 50 mm.


Najważniejszą cechą obiektywów standardowych jest widzenie świata w sposób zbliżony do ludzkiego oka.


Obiektywy standardowe odwzorowują otaczający nas świat bez żadnych zniekształceń. Nic nie przybliżają, ani nie oddalają. Wykonują więc najbardziej „poprawne” zdjęcia, jakby się mogło wydawać.

Ze względu na tę swoją poprawność często są wykorzystywane do tworzenia wąskich portretów.

Obiektywy standardowe najlepiej nadają się do zdjęć reporterskich. Wymagają podejścia bliżej do ludzi, dzięki czemu widz ma wrażenie, jakby był w samym środku akcji, jakby uczestniczył w zdarzeniu.

Kiedyś stanowiły one podstawę fotografii. Każda lustrzanka analogowa była wyposażona w obiektyw standardowy. Dziś do większości lustrzanek cyfrowych dodaje się zoomy, mające zakres od szerokiego kąta po trochę więcej niż standard.

Ze względu na tę swoją poprawność obiektyw standardowy nie ma charakteru. Samą ogniskową zaskoczyć się nie uda. Tu trzeba dobrego fotografa, by wyczarować nietuzinkowe zdjęcie. Stąd obiektywy standardowe uważane są za „trudne”.

Teleobiektywy

Teleobiektywy to obiektywy posiadające ogniskową od 85 mm wzwyż: to stałki 85 mm, 105 mm, 135 mm, 200 mm, 300 mm. Są także superteleobiektywy o jeszcze większych ogniskowych, ale są one mało popularne ze względu na swoją wysoką cenę.


Najważniejsze cechy teleobiektywów:

  • pokazują mały fragment sceny (wąski kąt widzenia)
  • przybliżają i powiększają obiekty
  • spłaszczają przestrzeń
  • zmniejszają głębię ostrości

Im obiektyw jest dłuższy, czyli im ma większą ogniskową, tym powyższe cechy nasilają się.

Teleobiektywami uchwycimy zaledwie wycinek sceny. Stąd są idealne w sytuacji, gdy potrzebujesz uprościć kompozycję, na przykład fotografując w zatłoczonym miejscu czy zabałaganionym krajobrazie. Sprawdzą się też znakomicie do zaakcentowania wszelkich wzorów, rytmów, czy też do skupienia się na kształtach – z tego względu świetnie nadają się do tworzenia abstrakcyjnych ujęć.

fotografia_od_podstaw
Dzięki zastosowaniu teleobiektywu drzewa przy drodze zlały się w zwarty szpaler, bez zbędnej przestrzeni pomiędzy nimi

Teleobiektywy przybliżają oraz powiększają fotografowane obiekty. Dają efekt identyczny z patrzeniem na świat przez lornetkę: przedmioty znajdujące się w polu widzenia stają się bliższe, widzimy więcej szczegółów na ich powierzchni. Dlatego służą do podkreślenia dalekich planów oraz zaakcentowania ważnych i odległych szczegółów, skupienia się na detalach obrazu.

Obiektywy o długich ogniskowych powodują wrażenie spłaszczenia przestrzeni. Dokładniej mówiąc, obiekty w fotografowanej scenie wydają się znajdować bliżej siebie, niż są w rzeczywistości. Są niczym naklejone na siebie. Dlatego teleobiektywy sprawdzą się na przykład podczas fotografowania w górach, gdy odległości między poszczególnymi górami są duże. Wówczas za pomocą teleobiektywu „przybliżymy” je do nas oraz do siebie nawzajem.

Kolejną cechą obiektywów o długich ogniskowych jest zmniejszenie głębi ostrości. Mówiliśmy o tym, że głębia ostrości to pasek w fotografowanej scenie, w której obiekty są ostre oraz że zależy ona od wartości przysłony. Długość ogniskowej także ma wpływ na głębię ostrości: im ogniskowa jest większa, tym głębia ostrości jest mniejsza. Stąd teleobiektywy sprawdzą się wszędzie tam, gdzie zależy nam na odseparowaniu od siebie pierwszego i drugiego planu.

Mówi się, że długie obiektywy upiększają rzeczywistość. Dlatego na przykład modę fotografuje się obiektywami o długiej ogniskowej. Dzięki omówionym powyżej cechom, jak spłaszczenie przestrzeni czy zmniejszenie głębi ostrości, fotografowane modelki prezentują się po prostu efektowniej.

Znajdź różnice

Spójrzcie na poniższe zestawienie. Przedstawia ono 8 portretów tej samej osoby, wykonanych obiektywami o różnych ogniskowych. Widzicie różnicę?

jak ogniskowa do portretu
Maciej Luśtyk, www.fotopolis.pl

Ogniskowa na małej matrycy

Chcąc wykorzystać zalety poszczególnych obiektywów musimy pamiętać o wielkości matrycy aparatu, która wpływa na rzeczywistą wartość ogniskowej. Jak wiesz z poprzedniego wpisu, istnieją obiektywy przeznaczone do aparatów z dużą matrycą, jaką posiadają profesjonalne lustrzanki oraz obiektywy dedykowane aparatom z małymi matrycami, które zwykle posiadają lustrzanki amatorskie. Jeżeli obiektyw podepniemy do aparatu zgodnie z przeznaczeniem, to rzeczywista wartość ogniskowej nie zmienia się. Natomiast jeśli aparat przeznaczony do pełnej klatki podepniemy do aparatu z małą matrycą, to wartość rzeczywista ogniskowej będzie wyższa. O ile? To zależy od przelicznika dla konkretnego typu matrycy, który jest podawany w informacjach o Twoim aparacie. Zwykle jest to około x1,5, ale np. Olympusy mają przelicznik x2.

Jeżeli jeszcze wydaje się to skomplikowane, spójrzcie na poniższą tabelkę:

Rzeczywista wartość ogniskowej obiektywuobiektyw do pełnej klatkiobiektyw do małej matrycy
pełna klatkabrak przelicznikabrak możliwości użycia
mała matrycaprzelicznik wg wskazań producentabrak przelicznika

Po prostu o rzeczywistej wartości ogniskowej nie decyduje jedynie ogniskowa obiektywu, ale musimy spojrzeć na całość: aparat+obiektyw.

Ta rzeczywista wartość ogniskowej obiektywu określana jest mianem ekwiwalent ogniskowej. Jaki ma ona wpływ na Ciebie? Na przykład obiektyw standardowy na pełnej klatce stanie się krótkim teleobiektywem na małej matrycy. Dla lustrzanek z małą matrycą i przelicznikiem około x1,5 obiektyw standardowy powinien mieć ogniskową 35 mm. Więc jeśli zależy Ci na zaletach szerokiego kąta, musisz kupić obiektyw o krótszej ogniskowej niż 35 mm.

Mam nadzieję, że wiecie już teraz, dlaczego wybór obiektywu zależny będzie od naszych preferencji co do rodzaju fotografii, którą się zajmujemy, co będzie głównym tematem naszych kadrów, w jakich warunkach będziemy zwykle fotografować itp. W kolejnych Poradach dla początkujących porozmawiamy o prawidłowej ekspozycji.

Podobne wpisy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

2 komentarze